کمیته جایره ترویج علم ایران به استناد مصوبه ۲۰/۵/۸۱ هیات مدیره انجمن ترویج علم ایران، به منظور قدردانی از کوششهای مروجین علم و تشویق عموم به فعالیت و زمینهسازی برای ارتقای بینش و تفکر علمی در جامعه، هرساله مراسم جایزه ترویج علم را برگزار و از افراد یا سازمانهایی که بهترین و موثرترین فعالیتها را برای همگانیکردن علم، گسترش اندیشه و فرهنگ علمی در ایران و کاربرد علم در هریک از سطوح زندگی اجتماعی انجام دادهاند، تقدیر میکند.
معیارهای اهدای جایزه ترویج علم ایران:
1. انگیزه : فعالیت به انگیزه ترویج علم انجام گیرد و کسب مقام، شهرت و … انگیزه اصلی نباشد.
2. همت: گاه فرد یا سازمان، بدون داشتن امکانات فراوان و با یاری سازمانهای دولتی و غیر دولتی به ترویج علم میپردازد و به همت شخصی یا گروهی کار را پیش میبرد.
3. قدمت: فعالیت از چند سال قبل شروع شده و زمانی بر آن گذشته و به مرور زمان کاملتر شده باشد. باید برای تداوم فعالیت برنامهریزی شده باشد.
4. گستردگی: به دو بخش جغرافیایی و سنی تقسیم میشود. از نظر جغرافیایی، فعالیت میتواند پهنه گستردهتری از سرزمین ایران را در بر بگیرد. از نظر سنی، میتواند یکی از ردههای سنی کودکان و نوجوانان و بزرگسالان و یا همه آنها را پوشش دهد.
5. برنامهریزی کلان: تمام فعالیتهای فرد یا سازمان باید در جهت رسیدن به نتیجهای بزرگ و ماندگار برنامهریزی شود و فرد یا سازمان هدف محدود و کوتاه مدت نداشته باشد.
6. تنوع محصول: فعالیت یا کالای تولید باید رشتههای مختلف را در برگیرد یا در رشتههای گوناگون کاربرد داشته باشد.
7. اصالت: در فعالیت علمی مورد نظر، باید خلاقیت، ابتکار و نوآوری وجود داشته باشد و برداشت یا تقلید از فعالیت دیگر کشورها نباشد، اما این معیار باید باتوجه به شرایط و وضعیت موجود سنجیده شود.
8. ارزش علمی: باید فعالیت از نظر علمی پایههای صحیح داشته باشد و قابل دفاع باشد.
9. کار گروهی: افراد بیشتری جذب کار شده و بین آنها همکاری و همیاری وجود داشته باشد.
10. زمینهسازی برای فعالیتهای علمی جوانان و نوجوانان به طور مستقیم یا غیر مستقیم: کار یا فعالیت نسل جوان را در بالا بردن سطح اطلاعات علمی و خلاقیت و ابتکار تشویق کند و آنها را به انجام آزمایشها، پژوهشها و مطالعات علمی سوق دهد.
برندگان جایزه ترویج علم ایران در طول دوره های برگزاری آن به شرح زیر هستند:
*اولین دوره: کیش، 1377 (محل: دانشگاه کیش، تالار حافظ)
تندیس و جایزه: آقایان دکتر محمد فرهاد رحیمی و سید حسن حیان (موزه علوم یزد)
لوح تقدیر: آقایان پرویز شهریاری و عبدالحسین مصحفی (مدیر مسئول نشریه پیکان)
قدردانی: باشگاه دانش پژوهان و انتشارات فاطمی
هیات داوران: خانم توران میر هادی و آقایان دکتر یحیی تابش، رضا روحانی و دکتر رضا منصوری
*دومین دوره: کیش، 1378 ( محل: دانشگاه کیش، تالار حافظ)
تندیس و جایزه: بنیاد زیرک زاده و خانم صدیقه صابردل
لوح تقدیر: آقایان محمدرضا حریری (موزه علم بابل) و مهندس احمد منصوری (انتشارات فرهنگان)
قدردانی: موزه افشار، آقای محمدعلی جوادی (شهردار وقت اصفهان) و آقای عبدالکریم بابارضا ( شهردار وقت منطقه 6)
هیات داوران: خانم توران میرهادی، آقای دکتر یحیی تابش ، آقای رضا روحانی،آقای دکتر رضا منصوری
*سومین دوره: کیش، 1379 ( محل: دانشگاه کیش، تالار حافظ)
برنده تندیس و جایزه: شورای کتاب کودک، فرهنگنامه کودکان و نوجوانان و جمعیت زنان حمایت از محیط زیست
لوح تقدیر: آقای سپهر اردکانی(موزه مردم شناسی اردکان) و آقایان فرید کاردان و سید مرتضی خلخالی (موزه پست و مخابرات)
هیات داوران: خانمها دکتر الهی، ثریا قزل ایاغ و آقایان دکتر یحیی تابش و دکتر رضا منصوری
*چهارمین دوره: تهران، 1380 ( محل : دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف)
برنده تندیس و جایزه: موسسه پژوهشی کودکان دنیا
لوح تقدیر ویژه: آقای مهندس محمدرضا یزدان پناه
لوح تقدیر: آقای دکتر جعفریان و خانم امالبنین بنیهارونی
هیات داوران: خانم نوش آفرین انصاری و آقایان دکتر ارفعی، دکتر منصوری، رضا روحانی و دکتر سعیدی
*پنجمین دوره: اصفهان، 1381 (محل تالار شهرداری اصفهان)
تندیس و جایزه: خانه ریاضیات اصفهان
لوح تقدیر ویژه: آقای دکتر حسین میرشمسی
لوح تقدیر: آقای اسفندیار معتمدی، انجمن ریاضی ایران، شرکت پکتوس، مجله دانش و مردم و مجله نجوم
هیات داوران: خانم نوشآفرین انصاری و آقایان دکتر یحیی تابش، دکتر عباس حری، رضا روحانی و علی میرزایی
*ششمین دوره: تهران، 1382 (محل: تالار انجمن آثار و مفاخر فرهنگی)
تندیس و جایزه: خانم سهیلا فرخی
لوح تقدیر: آقایان دکتر محمود بهزاد، میرزا جلیلی، محمدحسن خوشنویس، احمد خواجه نصیر طوسی، علی رؤوف و دکتر سیاوش شهشهانی
هیات داوران: خانم نوشآفرین انصاری و آقایان دکتر یحیی تابش، دکتر عباس حری، رضا روحانی و علی میرزایی
*هفتمین دوره: تهران، 1383 (محل تالار انجمن آثار و مفاخر فرهنگی)
تندیس و جایزه: موسسه مادران امروز
لوح تقدیر ویژه: آقای دکتر کرمزاده (دانشگاه شهید چمران)
لوح تقدیر: خانمها دکتر عذرا خطیبی پور، آمنه جاوید و فاطمه جهاندار و آقایان دکتر ابوالقاسم قلم سیاه، دکتر عباس حری، عبدالحسین آذرنگ، اصغر کبیری، امید شیوا، حمیدرضا منصوریان، علی روستائیان فرد و شرکت انتشارات فنی ایران
هیات داوران: آقایان دکتر محمد باقری، دکتر مهدی بهزاد، دکتر یحیی تابش، رضا روحانی و خانم نوش آفرین انصاری
*هشتمین دوره: تهران 1384 (محل تالار اجتماعات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی)
تندیس و جایزه: آقای مهندس جعفر علیزاده
لوح تقدیر ویژه: آقای دکتر مهدی محقق
لوح تقدیر: هیات مدیره گروه علم روزنامه شرق، مرکز پژوهشی میراث مکتوب، آقای حسین دانشور و مرکز آموزش نجوم ادیب (اصفهان)
هیات داوران: خانم توران میرهادی و آقایان دکتر محمد باقری، دکتر یحیی تابش، دکتر عباس حری و اسفندیار معتمدی
* نهمین دوره: تهران، 1385 (محل تالار همایشهای پارک فناوری دانشگاه تهران)
تندیس و جایزه: آقای غلامحسین رستگار نسب
لوح تقدیر ویژه: آقای اصغر نوروزیان
لوح تقدیر: آقایان محمد رضا صیاد، دکتر احمد قهرمان و دکتر علی اکبر موسوی موحدی
تقدیر ویژه از معلمین مناطق محروم: آقایان حسینعلی زمانی، عبدالحکیم صفرزایی و اصغر طاحونی
هیات داوران: خانمها توران میرهادی، طاهره رستگار و آقایان دکتر عباس حری، اسفندیار معتمدی و دکتر منصور وصالی
* دهمین دوره: تهران، 1386 (محل تالار همایشهای پارک فناوری دانشگاه تهران)
تندیس و جایزه: کانون توسعه فرهنگی کودکان
لوح تقدیر ویژه: آقای رضا روحانی
لوح تقدیر: جمعیت منجمان مهبانگ و آقایان حسن سالاری، دکتر مهدی لبیبی، سیاوش صفاریان پور
تقدیر ویژه از معلمین مناطق محروم: خانم میترا علیخانی و آقایان سهراب حاتمی بهمن بیگلو و علی عدالت خواه
هیات داوران: خانمها ناهید بنی هارونی و طاهره رستگار و آقایان دکتر حسین شیخ رضایی، نصرالله افاضل و دکتر منصور وصالی