. گاسپار مونژ

           گاسپار مونژ (۱۸۱۳-۱۷۴۹)
                 Gaspard Monge 

 گاسپار مونژ در نوزدهم ۱۷۴۶ در شهرکوچک بون واقع در فرانسه متولد شد . مونژ که فرزند کاسب دوره گردی بود ، تا شانزده سالگی به تیز کردن چاقو و قیچی و غیره می پرداخت . وی با وسایلی که به دست خود ساخته بود نقشه بزرگی از وطن خود تهیه کرد که مورد توجه و تحسین فراوان واقع شد و نقشه او را در فرمانداری نصب کردند .

 معلمین او پس از مشاهده نقشه گفتند او داناتر از آن است که شاگرد ما باشد و او را برای تدریس فیزیک به مدرسه کشیشان شهر لیون فرستادند . وی دستیار سارل بوسو، استاد ریاضیات شد . در سال ۱۷۶۸ مونژ جانشین او شد ، اگرچه مقام استادی نداشت . سال بعد به عنوان مدرس فیزیک تجربی در مدرسه جای آبه نوله را گرفت . در این سمت‌های دوگانه که قسمتی از آن اختصاص به هدف‌های علمی داشت ، مونژ نشان داد که ریاضی‌دان و فیزیک‌دانی توانا، طراحی با استعداد، آزمایشگری ماهر و معلمی در تراز اول است . مونژ به مطالعه بعضی از شاخه های هندسه دوباره جان بخشید و کار وی نقطه شروع شکوفایی فوق العاده آن رشته در سده نوزدهم بود ، علاوه بر این پژوهش‌های وی به رشته های دیگر تحلیل ریاضی کشیده شد . خصوصاً به نظریه معادلات دیفرانسیل جزئی و مسائل فیزیک، شیمی و فناوری . مونژ که معلمی نامدار و رئیس مدرسه‌ای بی‌نظیر بود، مسئولیت‌های مهم اداری و سیاسی را در طول انقلاب و دوره امپراتوری بر عهده گرفت . بنابراین وی یکی از مبتکران ریاضیدانان عصر خود بود مونژ خیلی زود کارهای شخصی خود را آغاز کرد . پژوهش‌های دوره جوانی او (۱۷۶۶-۱۷۷۲) بسیار متنوع اما جلوه خصوصیاتی بودند که نشانه استعداد کامل وی بود : از جمله حس تند و تیز درک واقعیت هندسی، علاقه به مسائل عملی، توانایی عظیم تحلیلی و توجه به جنبه های متعدد تحلیلی هندسی . در جریان سالهای ۱۷۷۷ تا ۱۷۸۰ مونژ عمدتاً به فیزیک و شیمی علاقه‌مند بود و مقدمات تهیه آزمایشگاه شیمی مجهزی را برای مدرسه مهندسی فراهم آورد . انتخاب شدنش به عضویت فرهنگستان علوم به عنوان «هندسه دان دستیار» در سال ۱۷۸۰ زندگی مونژ را دگرگون ساخت ، زیرا وی را مجبور کرد که براساس منظمی در پاریس اقامت کند در پاریس در طرح‌های فرهنگستان شرکت کرد و مقاله‌هایی درباره فیزیک و شیمی و ریاضیات تنظیم و عرضه نمود . فهرستی از مطالبی که به فرهنگستان تقدیم کرد ، گواه بر تنوع آنهاست: ترکیب اسید نیتریک، تولید سطوح منحنی، معادلات تفاضلی نامتناهی، و معادلات دیفرانسیل جزئی. انعکاس مضاعف و ساختار اسپات ایسلند، ترکیب آهن، فولاد و چدن و تأثیر جرقه های برقی بر گاز بیوکسید کربن، پدیده موئینگی و علل بعضی از پدیده‌های هواشناختی و بررسی در نورشناسی فیزیولوژیک .
 وقتی که انقلاب در ۱۷۸۹ آغاز شد ، مونژ در زمره شناخته شده ترین دانشمندان فرانسوی بود . او که عضو بسیار فعال فرهنگستان علوم بود شهرتی در ریاضیات و فیزیک و شیمی کسب کرده بود ، به عنوان ممتحن دانشجویان افسری نیروی دریایی، شاخه ای از مدارس نظامی فرانسه را رهبری می‌کرد که در آن زما عملاً تنها مؤسسات نظامی بودند که تعلیمات علمی شایسته‌ای به دانشجویان خود می‌دادند و این مقام وی را در هر بندری که از آن دیدار می‌کرد با دیوانسالاری در تماس می‌گذاشت که اندکی بعد تحت مدیریت او قرارمی‌گرفتند . این مقام همچنین وی را قادر ساخت که معدن‌های آهن، کارخانه ذوب آهن و کارخانه‌های دیگر را ببیند و بدین ترتیب در کار فلزپردازی و مسائل فناوری خبره و صاحب نظر شود . علاوه بر این اصلاح مهمی که در ۱۷۷۶ در روش تعلیم در مدارس نیروی دریایی انجام داده‌بود ،  وی را برای تلاش‌هایی آماده ساخت که در زمان انقلاب برای تازه کردن روشهای علمی و فنی بر عهده گرفت . در سال ۱۷۹۴ مسئولیت تأسیس مدرسه مرکزی کارهای عامه (که بعداً به مدرسه پلی‌تکنیک تبدیل شد) به وی محول گردید . مونژ که در سال ۱۷۹۴ به عنوان معلم هندسه ترسیمی منصوب شد ، بر عمل تربیت سرکارگران آینده نظارت کرد و هندسه ترسیمی را در «دوره های انقلابی» که برای تکمیل تربیت دانشجویان آینده طراحی شده‌بودند ، تدریس نمود ؛ و یکی از فعال‌ترین عضوهای شورای مدیریت بود . این مدرسه پس از دو ماه تأخیر که بر اثر مشکلات سیاسی پیش می‌آمد در سال ۱۷۹۵ به نجومی منظم شروع به کار کرد . هر چند وظایفی که به عنوان سناتور به عهده مونژ محول شد ، موجب گردید که او چند بار از درس‌هایش در مدرسه پلی‌تکنیک دور شود ،از علاقه شدیدش به مدرسه هیچ کاسته نشد . مراقبت دقیق در پیشرفت دانشجویان داشت و کارهای پژوهشی آنان را دنبال می کرد و دقت خاصی به برنامه تعلیمات مبذول داشت . بیشتر آنچه مونژ در این دوره منتشر کرد ، برای دانشجویان مدرسه پلی‌تکنیک نوشته شده‌بود . موفقیت گسترده کتاب او بنام (هندسه ترسیمی) (۱۷۹۹) باعث اشاعه سریع این شاخه جدید هندسه هم در فرانسه و هم در خارج از آن شد . این اثر چند بار تجدید چاپ شد.
 کار عملی مونژ ریاضیات ( شاخه‌های گوناگون هندسه و تحلیل ریاضی ) فیزیک ، مکانیک و نظریه ماشین‌ها را در بر می‌گرفت . اگرچه اطلاع از جزئیات خدمات مونژ به فیزیک بسیار ناچیز است زیرا وی هرگز اثر عمده‌ای در این زمینه منتشر نساخت ، خدمات اصلی وی متمرکز بودند بر نظریه گرما، صوت، برق ساکن، نورشناسی (نظریه سرابها) . مهمترین پژوهش مونژ در شیمی مربوط بود به ترکیب آب . خیلی زود در سال ۱۷۸۱ وی ترکیب اکسیژن با هیدروژن را در لوله اکسیژن سنج تحقق بخشید و در سال ۱۷۸۳ همزمان با لاووازیه و بی‌ارتباط با او آب را ترکیب کرد . با این که اسباب مونژ بسیار ساده تر بود ، نتایج اندازه گیری‌هایش دقیقتر بودند . در قلمرو تجربی در سال ۱۷۸۴ مونژ با همکاری کلوله برای نخستین بار موفق شد که گازی را مایع سازد ، این گاز انیدرید سولفورو (بیوکسید گوگرد) بود . سرانجام بین سال‌های ۱۷۸۶ و ۱۷۸۸ مونژ با برتوله و اندرمونه در اصول فلزپردازی و ترکیب انواع آهن و چدن و فولاد به پژوهش پرداخت. مونژ مردی شجاع و از دوستان ناپلئون بود و در سال ۱۷۹۸ به اتفاق او به کشور مصر رفت ، در این سفر ناپلئون روانه سنت هلن گردید . مخترع هندسه ترسیمی و ایجاد کننده اصلی مدرسه پلی‌تکنیک هم تمام عناوین خود را از دست داد و از آکادمی رانده‌شد . مونژ در بیست و هشتم سال ۱۸۱۸ در هفتاد و دو سالگی در پاریس درگذشت . مخترع هندسه ترسیمی میراثی عظیم از خود به جا گذاشت زیرا ساختن ماشین‌های مدرن و عمارات عظیم بدون کمک آن ممکن نیست.