انجمن علمی و آموزشی معلمان ریاضی استان آذربایجان‌ غربی

.: ریاضیات شانه بر زلف پریشان عالم است :.

انجمن علمی و آموزشی معلمان ریاضی استان آذربایجان‌ غربی

.: ریاضیات شانه بر زلف پریشان عالم است :.

. جایزه ی نوبل و ریاضی دانان

آلفرد نوبل (۱۸۹۶-۱۸۳۳) در سوئد به دنیا آمد و در روسیه بزرگ شد، او شیمی و فن آوری را در فرانسه و ایالات متحده آموخت. نوبل مخترع دینامیت بود.

از سال۱۹۰۱نوبل جایزه‌ای را بنیان نهاد که در پنج رشته‌ی فیزیک، شیمی، فیزیولوژی یا پزشکی، ادبیات و صلح هر ساله اهدا می‌شود که به نام خود او نامیده شد.

در سال ۱۹۶۸، جایزه‌ی ششم در اقتصاد به این جایزه ها اضافه شد و توسط بانک سوئد به مناسبت جشن سیصدمین سالگردش اهدا گردید.

آکادمی علوم سلطنتی سوئد برندگان جایزه برای رشته‌های فیزیک، شیمی، پزشکی، ادبیات و اقتصاد را انتخاب می‌کند،موسسه ی نوبل در کارولینسکا جایزه در رشته‌ی پزشکی و موسسه ی نوبل نروژ جایزه صلح را اهدا می‌کنند.

مقدار جایزه از سالی به سال دیگر متغیر است، در سال ۲۰۰۳ مقدار جایزه ۱۰میلیون کرون سوئد در حدود ۳/۱ میلیون دلار بود.

نوبل جایزه را برای ریاضیات قرار نداد. بعضی‌ها علّت را در این می‌دانند که وی یک مخترع و صنعتگر بود و ریاضی را علمی صرفاً نظری می‌دانست و معتقد بود جایزه باید به اموری اختصاص داده شود که عملاً بیش‌ترین خدمت را به بشریّت ارائه می‌دهند. بعضی هم علّت این امر را در خصومت شخصی وی با ریاضی‌دان مشهور سوئدی گوستامیتاگ-لفلر (Gosta Mittage-leffler) می‌دانند که البتّه گواه تاریخی قابل استنادی در این مورد در دست نیست و این درحد شنیده‌هاست.

امّا چند ریاضی‌دان به خاطر فعّالیت‌هایشان در علوم دیگری چون اقتصاد، فیزیک و حتی ادبیات مفتخر به دریافت جایزه ی نوبل گردیده‌اند.
در این‌جا ریاضی‌دانانی که تاکنون مفتخر به دریافت جایزه ی نوبل در سال‌های گوناگون شده‌اند را آورده‌ایم.

  ۱) سال ۱۹۰۲ لورنتز Lorentz (فیزیک)
  ۲) سال ۱۹۰۴ رای لی Rayleigh (فیزیک)
  ۳) سال ۱۹۱۱ وین Wien(فیزیک)
  ۴) سال ۱۹۱۸ پلانک Planck(فیزیک)
۵) سال ۱۹۲۱ اینشتین Einstein (فیزیک)
۶) سال ۱۹۲۲ بور Bohr(فیزیک)
۷) سال ۱۹۲۹ دِبورخلی de Broglie (فیزیک)
۸) سال ۱۹۳۲ هایزنبرگ Heisenberg(فیزیک)
۹) سال ۱۹۳۳ شرودینگرSchroedinger(فیزیک)
۱۰) سال ۱۹۳۳ دیراک Dirac(فیزیک)
۱۱) سال ۱۹۴۵ پاولی Pauli(فیزیک)
۱۲) سال ۱۹۵۰ راسل Russell(ادبیات)
۱۳) سال ۱۹۵۴ بورن Born(فیزیک)
۱۴) سال ۱۹۶۲ لانداو Landau (فیزیک)
۱۵) سال ۱۹۶۳ ویگنر Wigner(فیزیک)
۱۶) سال ۱۹۶۵ شوینگرSchwinger(فیزیک)
۱۷) سال ۱۹۶۵ فاینمن Feynman(فیزیک)
۱۸) سال ۱۹۶۹ تینبرگن Tinbergen(اقتصاد)
۱۹) سال ۱۹۷۵ کانترویچ Kantorovich(اقتصاد)
۲۰) سال ۱۹۸۳ چاندراسکار Chandrasekhar(فیزیک)
۲۱) سال ۱۹۹۴ سِلتن Selten(اقتصاد)
۲۲) سال ۱۹۹۴ نَش Nash(اقتصاد)

البتّه امروزه برای قدردانی از زحمات ریاضی‌دانان جوایز مختلفی درنظر گرفته شده، ازجمله جایزه‌ی آبل که به نوبل ریاضی‌دانان مشهور است و دولت نروژ از سال ۲۰۰۱ اقدام به اهدای آن به ریاضی‌دانان نموده است. این جایزه از نظر مادی با جایزه‌ی نوبل برابری می‌کند. امّا جایزه‌ی دیگری که از لحاظ معنوی با جایزه‌ی نوبل برابری می‌کند، مدال فیلدز است که اوّلین بار در سال ۱۹۳۶ در نروژ اهدا شد.